Homoverklaring ‘zonder pastorale spits’
In de krant van 6 december 2018 berichtte het Nederlands Dagblad over een oproep tot ‘hernieuwd belijden’ over homoseksualiteit. Omdat Hart van Homo’s om een reactie werd gevraagd, plaatsen we dit artikel hieronder. De verklaring zelf staat op de website van het ND. Ook het Reformatorisch Dagblad berichtte erover (7 december).
In een deel van de gereformeerde gezindte leeft de behoefte op het gebied van homoseksualiteit de puntjes op de i te zetten.
‘Ik deel hun zorg, maar mis heel erg de pastorale spits’, zegt Herman van Wijngaarden van Hart van Homo’s over een jongste verklaring.
De openingszin getuigt van zorg: ‘De christelijke kerken in Nederland zijn meer en meer bezig te buigen voor de gedachte dat homoseksualiteit ook binnen de kerken aanvaardbaar moet zijn.’ Daarmee worden bijbelpassages ‘ontweken, vaak onder druk van de assertieve homo-lobby’. Dat staat in een nieuwe verklaring onder de titel ‘Homoseksualiteit vraagt om hernieuwd belijden’. Eronder dertien namen – voorgangers, prominenten, enkele onbekenden – van reformatorischen, Nederlands-gereformeerden of evangelischen huize.
De verklaring betrekt vijf stellingen waarmee Herman van Wijngaarden, homo en medewerker bij het christelijke Hart van Homo’s, het inhoudelijk best eens kan zijn, reageert hij na lezing ervan. Wat hij echter mist, is ‘de pastorale spits’. Een betrokkenheid bijvoorbeeld op jongeren die dergelijke gevoelens kennen. ‘Ik mis de worsteling met de praktijk, voor een doelgroep van homojongeren in de gereformeerde gezindte die drommels goed weten hoe ze over homoseksualiteit moeten denken maar zich afvragen hoe ze er zelf mee moeten omgaan.’
Hoogleraar ethiek Patrick Nullens van de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) in het Belgische Leuven gaat een stap verder. ‘Het gaat de auteurs van deze verklaring eerder om de gezagspositie van de Bijbel dan echt een pastoraal hart voor homoseksuelen en dan bedoel ik ook hun ouders, broers, zussen en vele vrienden.’ Het is onmogelijk en zelfs ethisch-pastoraal onverantwoord’, vult hij aan, ‘om over deze thematiek kort te zijn en daarom zal dit soort verklaringen eerder schade dan heelheid brengen.’
De nieuwe verklaring is een initiatief van de Nederlands-gereformeerde theoloog Kees van der Ziel en onder meer ondertekend door de hersteld-hervormde seminariumdocent Piet de Vries, publicist Bart-Jan Spruyt, de voortgezet-gereformeerde dominee Sjaak Maliepaard en de Nederlands-gereformeerde zendeling-in-ruste Arie Reitsema.
Het is niet de eerste verklaring die de aandacht trekt: half november verscheen een stevig opinieartikel in het Reformatorisch Dagblad waaraan onder meer hoofdredacteur Steef de Bruin en opnieuw Spruyt en De Vries hun naam verbonden. ‘Op het belangrijke front van het lhtb-debat willen we waakzaam, duidelijk en onverschrokken zijn, schouder aan schouder.’ In deze bijdrage stelden de schrijvers ‘dat wij niet willen meegaan in de tendens om te stellen dat er vanuit een eenheid des geloofs verschillende visies op homoseksualiteit mogelijk zijn’.
spanning
Van Wijngaarden vertelt dat er bij dit onderwerp altijd spanning zit tussen Gods heiligheid en Gods barmhartigheid. De beide verklaringen leggen grote nadruk op de heiligheid, voor hem is de vraag of dat de juiste keuze is. ‘Ik zou graag die spanning laten bestaan, deze niet willen oplossen. Dat betekent dat je soms dingen open laat.’ Zo schreef Van Wijngaarden er zelf over. Hij wijst homorelaties af, maar geeft ook ruimte aan Gods barmhartigheid.
Nullens bepleit een andere route dan de verklaring biedt. Eentje die hij al aanreikte in zijn boek Zorgen voor een eigenwijze kudde. ‘Daarin probeer ik een onderscheid te maken tussen hoge morele idealen en het concrete leven in gebrokenheid van de pastorale praktijk van een missionaire kerk. Hebben we oog voor groei, ontwikkeling? Zijn we een open gemeenschap waar ruimte is voor elkaars beperkingen? Wordt homoseksualiteit niet te veel gezien als een al te makkelijk sjibbolet? Hierbij past een ethiek van barmhartigheid die vasthoudt aan idealen en meer is dan pragmatische tolerantie.’
Het valt Van Wijngaarden op dat de jongste verklaring veel spreekt over ‘levensvernieuwing’ en ‘nieuwe schepping’. Er wordt gesuggereerd dat je homoseksuele gevoelens kunt of zelfs moet veranderen. Daarover wordt in de VS gedebatteerd, aangezwengeld door Rosaria Butterfield, naar wie in de verklaring wordt verwezen. Van Wijngaarden hoopt dat dit debat Nederland bespaard blijft, omdat het groepen uitsluit. ‘Zij is heel stevig, ze ontzegt de andere groep het recht zich christen te noemen. Je kunt volgens haar niet zeggen dat je christen bent en homo.’
gevaarlijke vorm van natuurlijke theologie
De verklaring ‘Homoseksualiteit vraagt om hernieuwd belijden’ is volgens Kees van der Ziel een ‘profetisch getuigenis’, bedoeld voor kerkleiders. Dertien voorgangers en opinieleiders schrijven dat ‘wij pastoraal gesproken onze homoseksueel georiënteerde medemens geen dienst bewijzen, wanneer we doen alsof de Bijbel ruimte biedt voor andere relaties dan het huwelijk tussen één man en één vrouw’. Ze stelt dat een theologie die homoseksuele praxis accepteert ‘een gevaarlijke vorm is van de natuurlijke theologie’, om te verwijzen naar hoe de Bekennende Kirche in de Tweede Wereldoorlog verzet bood tegen de natuurlijke theologie van het nationaal-socialisme. In vijf stellingen krijgt een nieuw belijden vorm. Homohaat en discriminatie worden verworpen, homo’s die in onthouding leven verdienen ‘alle liefde, steun en respect’.