‘Hun ideaal [het ideaal van Spiritual Friendship – red.] is dat je dicht bij iemand van het gelijke geslacht kunt komen, intiem en intens van hem of haar kunt houden en toch nooit de grens naar seksuele activiteit overschrijden. Ze wijzen op de relatie tussen Jezus en de jonge Johannes als voorbeeld. Want, zeggen ze, vergeet niet dat Johannes degene was “van wie Jezus hield” en die zijn hoofd op Jezus’ borst legde, iets wat vandaag de dag duidelijk als homoseksueel zou worden beschouwd.’

Op dit punt zou de geschiedenis ons een les kunnen leren. Het is een feit dat vorige generaties zich meer dan wij nu op hun gemak voelden wanneer mensen van het gelijke geslacht lichamelijke genegenheid deelden. Het blog The Art of Manliness schreef hierover een geweldige post, met fotografisch materiaal om het te bewijzen.

Wat opvalt, is niet zozeer het feit dat mannen bereid waren zulke foto’s te nemen (foto’s die in die tijd overal te zien waren) en daarmee mogelijk hun geaardheid blootlegden. Wat verbazing wekt, is hoe breed dit soort fysieke intimiteit werd opgevat als niets meer dan dierbare vriendschap. Een boezemvriend was precies dat: een boezemvriend!

In onze tijd zien we in onze cultuur een vreemde mix van zowel openlijk geuite homoseksualiteit als diepgewortelde homofobie.

Een gevolg daarvan is dat mensen zich er zorgen over maken dat openlijke genegenheid voor iemand van hetzelfde geslacht verkeerd geïnterpreteerd zal worden als een teken van hun seksuele oriëntatie.

Ik herinner me dat ik als eerstejaars student samen met mijn beste vriendin hand in hand door de stad liep. Na een tijdje merkten we op dat mensen ons waarschijnlijk als lesbiennes zouden zien. Daarom stopten we meteen met het tonen van genegenheid in het openbaar.

Juist het gebrek aan deze lichamelijke intimiteit binnen normale vriendschappen maakt het celibaat in de moderne wereld zo moeilijk. De mens is gemaakt met een behoefte aan lichamelijke intimiteit. Maar in een maatschappij die bang is voor aanraking is het moeilijk om aan die behoefte te voldoen buiten de context van een romantische relatie.

Huwelijkstherapeut Gary Chapman’s bestseller De vijf talen van de liefde stelt dat mensen liefde voornamelijk op vijf manieren uiten en ontvangen: door cadeaus, samen zijn, woorden van bevestiging, daden van dienstbaarheid en lichamelijke aanraking. In relaties kunnen vaak conflicten ontstaan wanneer de ene persoon liefde aanbiedt in een “taal” waarvoor zijn partner minder ontvankelijk is.

Kerken zijn over het algemeen redelijk goed in het aanbieden van de eerste vier: ik zie hoe mensen in de kerk elkaar overladen met cadeaus, tijd, bemoediging en hulp.
Nou is de kerk in zekere zin ook goed in het bieden van lichamelijke aanraking, zelfs beter dan de wereld. Mijn gemiddelde aantal knuffels per dag stijgt aanzienlijk op zondag (als ik naar de kerk ga) en op dinsdag (als ik een kring heb). Maar een knuffel hier en daar kan de lichamelijke intimiteit die alleenstaande mensen missen niet volledig compenseren – vooral niet als het gaat om mensen wiens primaire “liefdestaal” die van lichamelijke aanraking is.

Als we het celibaat tot een haalbare optie willen maken voor mensen in de kerk (homo of hetero),  denk ik dat de sleutel niet ligt in het behandelen van lichamelijke intimiteit als een “gevaarlijk vuur”. We moeten juist meer mogelijkheden creëren voor liefdevolle aanraking binnen vriendschappen.

Natuurlijk is voorzichtigheid op zijn plaats. Ik zou aanraden zulke intimiteit te vermijden wanneer er sprake is van wederzijdse fysieke aantrekking. Maar in de meeste situaties vermoed ik dat het voor het welzijn van onze broeders en zusters beter is om hen te helpen om binnen niet-seksuele vriendschappen te voorzien in hun behoefte aan lichamelijke intimiteit, dan hen aan hun lot over te laten.

Ik twijfel er niet aan dat heel wat wanhopige losse seksuele ontmoetingen simpelweg voortkomen uit een behoefte aan lichamelijke aanraking en bevestiging. Als dat zo is, dan is het bijzonder riskant om geen alternatief te bieden.

Ik heb gezien hoe mijn christelijke studentenvereniging op de universiteit dit heel goed deed. Jongens en meiden vormden massagekringen in volkomen reinheid. Studenten voelden zich op hun gemak met het openlijk tonen van genegenheid. Vriendschappen overstegen gemakkelijker geslachtsgrenzen omdat het leven intens gedeeld werd – van samen klagen over dezelfde colleges tot wonen in dezelfde studentenhuizen. Die gedeelde levensstijl bood meer ruimte voor niet-seksuele lichamelijke genegenheid.

Maar in de bredere kerk, waar het leven niet zo samen wordt geleefd, verdwijnen deze mogelijkheden vaak. Het gebrek aan lichamelijke nabijheid in de kerk is voor mij geen bewijs dat we gezonde grenzen rond een gevaarlijk vuur hebben geplaatst, maar juist dat we tekortschieten in onze roeping als geestelijke familie. Binnen een familie wordt lichamelijke aanraking niet geseksualiseerd of verdacht gemaakt als incest, maar gezien als een natuurlijke uitdrukking van pure, diepe liefde die zich lichamelijk wil uiten. Zo zouden ook onze uitingen van lichamelijke intimiteit binnen de kerk niet als tekenen van seksualiteit moeten worden gezien, maar als natuurlijke tekenen van onze diepe liefde voor onze broeders en zusters in Christus.

Als de kerk dit soort niet-seksuele liefde voor al haar leden weet vorm te geven, dan kunnen onze diepste menselijke verlangens niet alleen een bron van verleiding zijn, maar juist een hulp om ons nog nauwer te verbinden met de kerk. Als Jezus Johannes zijn hoofd op Zijn borst liet leggen, dan lijkt het me dat we meer dan genoeg precedent hebben om hetzelfde te doen.

Jordan Monge

De betreurenswaardige situatie die in het nieuws is gekomen, weerhoudt Hart van Homo’s er ondertussen niet van om het celibaat voor te blijven houden als op z’n minst een serieuze optie. Het is geen onhaalbare levenswijze. Als je zou zeggen dat het celibaat te zwaar is, wat zeg je dan tegen alle ongetrouwde hetero’s? Is dat voor hen ook ondraaglijk? Liefde kan niemand missen, goede relaties ook niet, maar de seksuele daad is niet een eerste levensbehoefte.

Laten we stoppen met praten over zogenaamde ‘onbeheersbare seksuele begeerten’. Deze gedachte berust mede op een foute vertaling van 1 Korinthe 7:11 (zelfs in de Statenvertaling en de Herziene Statenvertaling). Daar staat in het Grieks niet: ‘als zij zich niet kunnen beheersen’, maar: ‘als zij zich niet beheersen’. Het is toch onvoorstelbaar dat Paulus seksuele begeerten zou omschrijven als mogelijk ‘onbeheersbaar’? Zelfbeheersing op het terrein van seksualiteit is voor iedere christen een opdracht.

Dat neemt niet weg dat seksuele onthouding moeilijk kan zijn. Wie zich geroepen voelt om hiervoor te kiezen, heeft daarom een paar dingen nodig. In de eerste plaats is het belangrijk dat hij of zij deze roeping aanvaardt als leiding van God. Zonder een persoonlijke geloofsverbondenheid met God en de Heere Jezus zal het niet of nauwelijks mogelijk zijn. Weten waarom je deze keuze maakt, voorkomt dat je van je stuk gebracht wordt zodra iemand er vragen bij stelt.

In de tweede plaats moet een single homo (of hetero) realistisch zijn. Een keuze voor celibatair leven betekent niet dat de seksuele gevoelens verdwijnen. Wat nodig is, is een gezonde omgang met verlangens: er niet door beheerst worden, maar ze ook niet ontkennen. Zelfbeheersing is een vrucht van de Geest (Galaten 5:22) en groeit in verbondenheid met Christus.

Ten derde is nodig dat een single met anderen open kan praten over zijn seksuele gevoelens, begeerten en zonden. Wat is er mooi en prettig aan zijn seksualiteit? Welke verleidingen zijn er? Is er ruimte voor zelfbevrediging? Wanneer is er sprake geweest van seksuele zonden en hoe zijn die voortaan te voorkomen? Dat vraagt dus om een vriend die eerlijk en kritisch durft te zijn. En misschien wel vooral: om ruimte om hier samen voor te bidden! Want vanzelf gaat het allemaal niet. Maar leven als single blijft een waardevolle levensbestemming in het Koninkrijk van God.

Ds. Willem Jan van de Velde en Herman van Wijngaarden, resp. bestuurslid en medewerker van Hart van Homo’s
mei 2025