Daar komt bij dat er inderdaad situaties kunnen zijn waarin genoemde vragen terecht zijn. Dat geldt zeker als het gaat om tieners (12-16 jaar). Zij zitten in een periode waarin hun seksualiteit zich aan het ontwikkelen is. Dat is sowieso een verwarrende periode. Het is vrij normaal dat een jongen zich in deze jaren wel eens afvraagt: Ben ik soms homo? Omdat de drempel naar homoseksueel gedrag in deze tijd steeds lager wordt, kan hij (op internet) vrij makkelijk het advies tegenkomen: probeer het maar uit, dan merk je vanzelf of je het prettig vindt. Maar als je al twijfelt, hoef je niet per se homo te zijn om het prettig te vinden dat een seksegenoot aan je zit. Het is dan niet uitgesloten dat een tiener denkt dat hij homo is en er later achter komt dat dat toch níet zo is.

Op oudere leeftijd is zoiets mogelijk als een jongere in het biseksuele spectrum zit: hij of zij voelt zich in meerdere of mindere mate aangetrokken tot beide geslachten. Het zou dan kunnen dat een jongere ertoe komt om zich meer te identificeren met zijn/haar homoseksuele kant dan met zijn heteroseksuele kant. Denk aan bepaalde traumatische ervaringen (seksueel misbruik) of aan een omgeving waarin homo-zijn je veel positieve aandacht oplevert.

Dit is trouwens niet per se een conservatief-christelijke gedachte. In het algemeen wordt de seksuele identiteit tegenwoordig gezien als iets dat heel fluïde is. Zo kan iemand heel goed afwisselend een homoseksuele en een heteroseksuele periode hebben (zie bijvoorbeeld de roman ‘Een klein leven’ van Hanya Yanagihara).

Toch moeten we ervoor oppassen dat we bovenstaande zomaar gebruiken om vraagtekens te zetten bij de seksuele identiteit van een jongere. Als ouders dat doen, heeft dat meestal te maken met een omgeving waarin het allerminst positieve aandacht oplevert als je vertelt dat je homo bent – de ouders zelf zijn daar het bewijs van. De jongeren over wie ik het in dit artikel heb, zijn daar als geen ander van doordrongen. Niet voor niets wachten ze soms jarenlang om ‘het’ aan hun omgeving te vertellen.

Zo goed als altijd hebben ze de mogelijkheid dat ze homo zouden zijn met alle kracht die in hen is proberen weg te drukken. ‘Ik wil helemaal geen homo zijn!’ Niet zelden hebben ze ook geprobeerd om een verkering aan te gaan met het andere geslacht. Dat kan hen dan trouwens nog tegengeworpen worden, want: ‘Je hield toch van haar?’, of: ‘Je vond hem toch leuk?’ Ja, dat deden ze inderdaad, maar toch ging het niet. Er ontbrak iets wezenlijks aan de relatie.

Kortom, juist in orthodox-christelijke kringen is het erg onwaarschijnlijk dat een jongere zichzelf aanpraat dat hij of zij homo is. Wie deze mogelijkheid toch open wil houden, zal zich in ieder geval moeten afvragen welk voordeel het de jongere biedt om zichzelf te identificeren als homo.

Mogelijke opmerkingen van ouders

• • Je komt helemaal niet over als ‘homo’ – Nog afgezien van wat daarmee wordt bedoeld: het zegt helemaal niks! Veel jongeren die toch echt homo zijn, komen in eerste instantie helemaal niet zo over – zeker niet als ze (wat vaak gebeurt) uit alle macht proberen de schijn te vermijden…
  • Je had het altijd over meisjes en nu kom je er opeens mee dat je homo bent – Zo’n opmerking komt meestal uit een omgeving die weinig ruimte biedt om over dit onderwerp te praten. Als die ruimte er wél was geweest, had een jongere in een vroeg stadium zijn of haar twijfels al kunnen delen.
  • Je reageert zo vervelend op onze vragen – Homoseksuele jongeren kunnen – net als andere jongeren – inderdaad op een verkeerde manier het gesprek aangaan met hun ouders. Soms zijn ze daardoor mede debet aan hun eigen verwarring. Daar mogen ze op aangesproken worden. Maar het betekent niet dat we dús als ouders gelijk hebben.
  • Je hebt een verkering met het andere geslacht niet serieus een kans gegeven – Deze opmerking heeft hoogstens enig recht van spreken als een jongere biseksueel zou kunnen zijn. Maar meestal weet een jongere dat dan wel van zichzelf. Voor de rest geldt: het andere geslacht kunnen waarderen, is nog wat anders dan je seksueel aangetrokken voelen.
  • Misschien ben je ‘homo’ geworden door [dit of dat] – Wie dit oppert, moet zich ervan bewust zijn dat de literatuur die deze mogelijkheid openhoudt, het dan in het algemeen heeft over traumatische ervaringen. Als daar geen sprake van is, is er weinig grond voor deze opmerking.

Als jongeren met deze verwarring bij mij komen, ga ík ze trouwens niet vertellen dat ze volgens mij echt homo zijn – ook niet als ik er zelfs van een afstand bijna van overtuigd ben. Ze zullen zelf die conclusie moeten trekken, om daarmee vervolgens opnieuw het gesprek met de ouders aan te gaan. Wat ik wel probeer, is jongeren te helpen hun gevoelsleven duidelijker in kaart te krijgen. Dat doe ik door daar gerichte vragen naar te stellen die hen de ruimte geven om daar eerlijk over te zijn.

Ik heb wel eens de indruk dat het om dat laatste gaat. Ik ga hen beslist niet aanpraten dat ze homo zijn, maar ze merken wél dat ze van mij homo mógen zijn. Misschien is dat laatste voor mij makkelijker dan voor ouders – het is tenslotte mijn kind niet – maar ten diepste zijn kinderen daar ook bij hun ouders naar op zoek: ‘Mág ik van jullie homo zijn? Ik mag het van mijzelf eigenlijk niet eens. Help me om te accepteren wie en hoe ik ben!’

Herman van Wijngaarden

1. Accepteer dat je homo bent – Het klinkt misschien als een open deur: ‘Accepteer dat je homo bent.’ Ja, je zult wel moeten… Toch is dat iets waar veel christen-jongeren moeite mee hebben. Waarschijnlijk was je liever anders geweest. Dat is begrijpelijk, maar die gedachte helpt je niet verder. Het feit ligt er nu eenmaal en je zult ermee moeten dealen, of je nu wilt of niet. Dat lukt niet als je je homo-zijn niet accepteert als iets dat bij jou hoort. Misschien moet je zelfs zeggen: als je het niet aanvaardt als iets dat bij jou hoort, dat klinkt nog iets positiever. Hoe het ook komt dat jij homoseksueel bent geworden, het is niet buiten Gods vaderlijke hand om gegaan. Hij weet ervan dat jij homo bent en Hij heeft er een plan mee. Dat plan zul je alleen ontdekken als je je homo-zijn bewust, vanuit een positieve houding, onder ogen ziet. God weet er raad mee!

2. Kom ermee in het licht – Dat is lastig: met je homo-zijn in het licht komen. Je kunt geneigd zijn om het liever maar verborgen te houden, voor jezelf en voor anderen. Net doen of het er niet is. Maar wat er dan vaak gebeurt, is dat je het wegstopt in de duistere plekjes van je hart: die van de schaamte en het schuldgevoel. Dat lijkt veilig, maar juist omdat je er niet bewust aandacht aan besteedt, krijgt het de kans om zijn eigen wegen te gaan. En dat zijn vaak juist de duistere wegen, waar je geen controle over hebt.
Het lijkt tegenstrijdig, maar veel jongeren die hun homo-zijn niet onder ogen zien, leiden een dubbel leven. ‘Eigenlijk mag het niet, maar ik kan er niks aan doen en dus geef ik soms maar toe aan de porno of de vlugge sekscontacten.’ Alsof hun homo-zijn op die duistere plekjes nog ’t meest veilig is. Maar uiteindelijk worden ze er niet gelukkig van, integendeel. Vandaar: kom ermee in het licht. Praat erover, met God en met andere mensen. Geloof dat je je homo-zijn in Gods licht kunt beleven!

3. Maak bewuste keuzes – Veel christen-homo’s voelen zich slachtoffer van hun gevoelens. Ze hebben er tenslotte niet om gevraagd om zo te zijn. Als het er dan bovendien op lijkt dat er geen goede manier bestaat om ermee om te gaan (‘Je doet het altijd fout’), kun je de moed opgeven. Het is alsof je veroordeeld bent tot een leven in zonde… En als dat zo is, waar zou je je dan nog druk om maken? ’t Beste wat je dan kunt doen, is nog een beetje genietenvan de zonde.
In je hart weet je natuurlijk wel dat dat niet de manier is. Er moet een betere manier zijn, maar daar zul je wel bewust voor moeten kiezen. Zie je zelf niet als slachtoffer van je gevoelens. Oké, je hebt er zelf niet voor gekozen om zo te zijn, maar dat neemt niet weg dat jij verantwoordelijk bent voor hoe je ermee omgaat. Vertrouw je ermee toe aan God die dit in jouw leven heeft toegelaten: ‘Oké, ik ben dus homo… en ik wil ermee omgaan zoals U dat van mij verlangt.’

Uit:  Oké, ik ben dus homo – over homoseksualiteit en het volgen van Jezus, van Herman van Wijngaarden.

Met de meeste homoseksuele jongeren gaat het gelukkig goed. Zij vinden een luisterend oor bij hun ouders, en kunnen bij hen terecht met vragen. In een persoonlijk gesprek tussen de jongeren en bijvoorbeeld een leerkracht of een predikant, is het zaak om dit voorzichtig af te tasten, voordat het gesprek over de Bijbel gaat of over het beleid van de wijkgemeente of de school. Kan deze jongere bij zijn ouders terecht als hij op school wordt uitgescholden voor ‘mietje’? En niet minder belangrijk: zijn de ouders in staat om hun puber hierin te begeleiden? Het is niet per se onwil als dit niet gebeurt, het kan ook onvermogen zijn door ziekte en zorgen.

Mensen die uit de kast komen, hebben volgens onderzoek minder zelfmoordgedachten; dat heeft dus altijd de voorkeur (2). Maar er zijn ook voorbeelden van jongeren die een einde aan hun leven maakten, nadat ze uit de kast waren gekomen bij de verkeerde mensen. Daar waren ouders en schoolvrienden bij die de geaardheid ontkenden of bagatelliseerden (3). Maatwerk is dus nodig!

Zo is het ook mogelijk om de kastdeur op een kier te zetten, en het onderwerp (nog) niet thuis te bespreken, maar met de vertrouwenspersoon op school, of met de wijkpredikant of de huisarts. Bij Chris (4) en bij Hart van Homo’s (5) kun je anoniem je verhaal doen aan getrainde mensen die meedenken, door te chatten of te bellen of te mailen.

Uit de kast komen is altijd een persoonlijke keuze en stap, forceer dat niet. Ga moeilijke onderwerpen als zelfmoord niet uit de weg, maar realiseer je dat je niet alles kunt oplossen. En ga vertrouwelijk om met de informatie die je krijgt, breng de ander niet in gevaar door onzorgvuldig te zijn met geheimhouding. Verken of er iemand in de familie is die de persoon in kwestie wel kan steunen.

In de media lijkt het vaak alsof alleen behoudende christenen moeilijk doen over homoseksualiteit. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat gelukkig niet. Door over de thuissituatie te praten, geef je de homoseksuele medemens juist de kans om het onderwerp zelf breder te zien dan de Bijbel en de kerk. Dat kan weer helpen bij de zelfacceptatie. Het geeft de nodige veerkracht om met een andere geaardheid het volwassen leven in te stappen.

Voor verdieping is er een handreiking (6) van Movisie, betaald door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.

Annette van der Vliet

Bronnen:

(1) Zelfacceptatie vele malen belangrijker dan uit de kast komen | Movisie

(2) Factsheet Suicidaliteit onder LHBT’ers.pdf (113.nl)

(3) 113_Suicide onder 10- tot 20-jarigen in 2017 – Een verdiepend onderzoek.indd

(4) Chris en Voorkom (chrisvoorkom.nl)

(5) Je hart luchten bij Hart van Homo’s

(6) ondersteunen-biculturele-lhbt-beslisboom [MOV-12730286-1.1].pdf (movisie.nl)

31 juli 2024