Homoseksualiteit bespreken in het jeugdwerk?

In gemeenten met – zeg maar – het traditionele standpunt over homoseksualiteit is vaak terughoudendheid om het onderwerp aan de orde te stellen in het jeugdwerk. Dat kan zijn omdat men ermee verlegen is, of omdat men bang is voor ‘teveel aandacht’ en de gevolgen daarvan. Maar voor de homoseksuele jongeren zelf betekent dat een negatief signaal.

Als het jeugdwerk het niet aandurft om het onderwerp aan de orde te stellen, zit daar voor de (veelal anonieme) homoseksuele jongeren een negatieve boodschap in: ‘Waar ik mee zit, is zó moeilijk – of zó erg – dat ze er in mijn gemeente liever maar over zwijgen. Het mag er eigenlijk niet zijn. Ikzélf mag er niet zijn…’

Alleen al dáárom is het aan te raden om homoseksualiteit ook in het jeugdwerk aan de orde te stellen.

Bespreekbaar
Het doel is heel eenvoudig: het onderwerp bespreekbaar maken. Laat zien dat het evangelie ook voor homoseksuele jongeren ‘goede boodschap’ is. Een paar richtlijnen daarbij:

1. Kies voor een pastorale insteek, niet een morele – Homoseksualiteit is al té veel vooral een onderwerp van discussie geweest. Daarbij ging het vaak meer over standpunten dan over mensen. Jongeren met homoseksuele gevoelens worden zo gereduceerd tot personen over wie je een mening moet hebben. Dat verhindert het zicht op wat deze jongeren werkelijk nodig hebben. Laten we niet denken dat het genoeg is wanneer je hen een duidelijk moreel standpunt kunt voorhouden…
2. Richt je vooral op de omgeving van de homoseksuele jongeren (dus niet op de homoseksuele jongere zelf) – Een belangrijk doel is dat er een omgeving ontstaat waarbinnen een eventuele homoseksuele jongere zich veilig voelt. Probeer dus vooral begrip te creëren voor zo’n jongere en laat iets van de spanning voelen waarvoor hij of zij zich geplaatst voelt. Inleefwerkvormen zijn daarvoor erg geschikt, bijvoorbeeld: waar denk je dat een homoseksuele jongere zich vooral zorgen over zal maken?
3. Probeer bij te dragen aan een positievere beeldvorming rond homoseksualiteit – In de kerk is er teveel de neiging (geweest) om vooral de problematische kant van homoseksualiteit te belichten. Gevolg daarvan is dat het onderwerp bedreigend is geworden – niet alleen voor de homoseksuele jongeren, maar voor álle jongeren. Dat verhindert een evenwichtige visie op homoseksualiteit. Een gemeente die uitgaat van de visie dat de Bijbel geen ruimte laat voor een homoseksuele relatie, moet er daarom vooral ook op wijzen dat er méér te zeggen valt over homo’s en homoseksualiteit.
4. Doel is vooral: gesprek laten ontstaan – Het doel hoeft niet te zijn: duidelijkheid creëren. Laat merken dat het onderwerp bespreekbaar is. Dat betekent niet dat je de indruk moet wekken dat een standpunt niet belangrijk is, maar wel dat je daar met een open Bijbel over wilt en kunt praten. Kies dus vooral werkvormen die bijdragen aan een goed gesprek.

Standpunt
Maar welke plaats heeft het standpunt van de gemeente dan in zo’n programma? Moet je dat dan maar achterwege laten? Nee, maar ga er wel zorgvuldig mee om.

• Probeer het standpunt niet te ‘bewijzen’. De meeste jongeren weten waarschijnlijk wel ‘wat de Bijbel erover zegt’. Voor hen is het vooral de vraag: wat betekent dat voor onze houding ten opzichte van homo’s, en hoe kun je daar als homoseksuele jongere mee omgaan?
• Als je er toch iets over wilt zeggen, wijs dan vooral op de lijn die met Genesis 2:21-25 wordt ingezet en in de hele Bijbel volgehouden: als de Bijbel negatief is over de homoseksuele relatie, is het steeds omdat God seksualiteit bedoeld heeft voor de unieke relatie tussen één man en één vrouw. Ga niet te diep in op teksten als Leviticus 18:22 of Romeinen 1. Als je dat wél doet, moet je het namelijk serieus doen en dat wordt al gauw te ingewikkeld. Bovendien geeft het een focus op de negatieve (of problematische) kant van homoseksualiteit, namelijk de homoseksuele relatie. Het besef dat daarmee niet alle homoseksuele gevoelens ‘fout’ zijn, wordt dan onderbelicht.
• Geef ruimte aan andere meningen – Je mag best laten merken dat de Bijbel volgens jou de homoseksuele relatie afkeurt. Maar geef toch ook ruimte aan de zoektocht van jongeren die deze mening (nog) niet delen. We moeten ook niet de indruk wekken dat met het juiste standpunt over homoseksualiteit het christen-zijn staat of valt. Beslissend zijn onze relatie met God en onze gehoorzaamheid aan de Schrift. Als mensen op die basis over dit onderwerp willen nadenken, moeten we dat respecteren, ook als ze tot een ander standpunt komen.
• Zorg dat je zelf een evenwichtige visie hebt – Je hoeft niet alle vragen over homoseksualiteit te kunnen beantwoorden. Wel is belangrijk dat je denkt vanuit een kader dat ruimte geeft aan de homoseksuele jongeren. Die ruimte is op z’n minst dat hij er mag zijn mét zijn of haar homoseksuele gevoelens. Benoem zijn gevoelens dus niet als (per definitie) zondig, maar als gevoelens waarmee hij op een verantwoorde manier moet (en kan) omgaan.

Werkvormen
De jeugdorganisatie HGJB heeft twee programma’s die geschikt zijn om het onderwerp homoseksualiteit in het jeugdwerk te bespreken.
– ‘Je zult maar homo zijn…’- programma voor tienerwerk
– ‘Als homo achter Jezus aan’ – programma voor jongerenwerk.
Deze zijn à € 5,- te bestellen bij de HGJB (info@hgjb.nl).

Herman van Wijngaarden